Avukat Fırat Acay bu hafta ki yazısında COVİD-19 salgını ve salgın kapsamında vatandaşlara yazılan idari para cezaları konuları hakkında hukuki açıklamalara değindi.
Bilindiği gibi Çinin Wuhan kentinde 2019un Aralık ayı gibi ortaya çıkan Corona Virüsü bir diğer ifadeyle Covid 19 ülkemizde mart aylarında görülmeye başlamıştı. Mart ayının ilerleyen günlerinde vaka sayılarının hızlı artışı nedeniyle dünyanın diğer birçok ülkesinde olduğu gibi ülkemiz bünyesinde de kısıtlamalar getirilmiştir. Bu kısıtlamalara, sokağa çıkma yasağı, toplu alanlarda maske kullanma zorunluluğu, sosyal mesafeye kurallarına uyma zorunluluğu gibi çeşitli kısıtlamalardan oluşmaktadır.
Sözü edilen bu kısıtlamalardan sokağa çıkma yasağına uymayanlara verilen idari para cezalarının resmi dayanağı 1593 Sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunun 282. Maddesi olarak bildirilmektedir.
Madde 282 (Değişik: 23/1/2008-5728/48 md.) Bu Kanunda yazılı olan yasaklara aykırı hareket edenler veya zorunluluklara uymayanlara, fiilleri ayrıca suç oluşturmadığı takdirde, ikiyüzelli Türk Lirasından bin Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir.
En son düzenlenmesi 2008 tarihinde yapılan ilgili kanun maddesi 250 TL ile 1000 TL arasında idari para cezası verilebileceğini öngörse de 2019 yılı dahil olmak üzere sonraki yıllarda uygulanan Vergi Usul Kanunun 298. Maddesinin B Fıkrasına göre %22.58 yeniden değerleme oranıyla yeniden hesaplandığında bu limitler 798 TL ila 3.180 TL arasında olmuştur. Bu kanuna göre kurallara riayet etmeyenlere idari para cezası uygulanabilmektedir.
Örneğin ülke genelinde ya da il genelinde sokağa çıkma yasağı uygulanırken İçişleri Bakanlığının genelgesinde muaf tutulan kişiler haricinde sokağa çıkma yasağına uymayan kişi ve kişilere 3.150 Türk Lirasına kadar idari para cezası uygulanmaktadır. Bazı dikkat çeken haberlere baktığımızda ülke genelinde oldukça fazla ilgili kanun hükmüne dayanarak idari para cezaları kesilmiştir. Bazı durumlarda kişiler kesilen cezaların haksız olduğunu düşünerek itiraz edebilmek için yollar aramaktadır.
Yine aynı şekilde Corona idari para cezası olarak nitelendirebileceğimiz bir diğer ceza da sosyal mesafe kurallarına uymayanlara yönelik olan idari para cezası. Keza sosyal mesafe kurallarına riayet etmeyenleri de 3.150 TL idari para cezası verilmekte.
İDARİ PARA CEZASI DEĞİŞKENLİK GÖSTEREBİLİR
Pandemi para cezası kişiden kişiye göre farklılık gösterebilir. Umumi Hıfzısıhha Kanunun 282. Maddesi ve Kabahatler Kanununun 32. Maddesine dayandırılan idari para cezaları herkese net olarak 3.150 TL şeklinde değil de kişinin söz konusu kuralı ya da yasağı ne kadar ihlal edildiğine göre değişik miktarlarda cezai yaptırımlar uygulanmaktadır.Sözü edilen Kabahatler Kanunu şu şekildedir:
Emre aykırı davranış başlıklı kanun maddesi:
Madde 32 (1) Yetkili makamlar tarafından adlî işlemler nedeniyle ya da kamu güvenliği, kamu düzeni veya genel sağlığın korunması amacıyla, hukuka uygun olarak verilen emre aykırı hareket eden kişiye yüz Türk Lirası idarî para cezası verilir. Bu cezaya emri veren makam tarafından karar verilir. (2) Bu madde, ancak ilgili kanunda açıkça hüküm bulunan hallerde uygulanabilir. (3) 1.3.1926 tarihli ve 765 sayılı Türk Ceza Kanununun 526 ncı maddesine diğer kanunlarda yapılan yollamalar, bu maddeye yapılmış sayılır.
Corona idari para cezası eğer ilk 15 gün içerisinde ödenirse söz konusu yaptırımda 1/4 oranında indirim yapılır. Söz konusu para cezasını ödemiş olmanız itiraz etmeniz için herhangi bir engel teşkil etmez.
PANDEMİ PARA CEZASINA İTİRAZ NASIL YAPILIR?
Pandemi döneminde kesilen idari para cezalarının ne olduğunu bir önceki başlıkta anlatmıştık. Peki bu para cezalarına itiraz nasıl yapılır? Hangi cezalara itiraz edebiliriz? Sosyal mesafe kuralına uyulmadığı gerekçesiyle kişilere verilen cezaya itiraz edebilmeniz elbette mümkündür. Söz konusu cezalara ilişkin kanunlarda başvuru yolları da açıkça belirtilmiştir. 5326 Sayılı Kabahatler Kanununun Kararların tebliği başlıklı 26. Maddesine göre söz konusu idari yaptırım kararanın ilgili kişiye 11.2.1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre tebliğ edileceğini belirtmektedir.
Corona idari para cezasına itiraz etmeniz için yukarıda bahsettiğimiz tebligat sürecini takiben 15 gün içerisinde itiraz yoluna başvurmanız gerekmektedir. Normal şartlar altında cezai tebligatın adresinize ulaşıp teslim aldığınız anda başlayan bu süreç eğer ceza yüz yüzeyken kesilmiş ve ceza tutanağını imzalamış iseniz itiraz süreciniz o anda başlamış sayılacaktır. Bu hususu dikkate almalısınız.
Corona idari para cezasına itiraz edebilmeniz için belli başlı kriterler vardır. Bu kriterleri sırasıyla açıklamak gerekirse;
Covid19 dolayısıyla sosyal mesafe para cezası aldıysanız tebligatı elinize aldığınız andan itibaren 15 günlük itiraz süreciniz başlamış sayılacaktır. İlgili cezaya yönelik itirazınızı bir an önce yapmalısınız. 15 gün içerisinde itiraz edilmeyen idari para cezaları geçerli bir mazeretiniz yoksa kesinleşmiş sayılacaktır. Eğer geçerli bir mazeretiniz olduğunu düşünüyorsanız bahsi geçen engelin ortadan kalktığı ilk 7 gün içerisinde engel durumunuzu da belgelendirmek suretiyle itiraz yolunu kullanabilirsiniz. Ancak bu durumda mahkeme sadece itirazda bulunduğunuz cezanın yerine getirilmesini durdurabilir örneğin icra takibi başlatılmış ise bunu durdurma yetkisine sahiptir.
Pandemi para cezasına itiraz etmek istiyorsanız söz konusu itirazınızı Sulh Ceza Mahkemesine yapmalısınız. Diğer mahkemelere yapılan itirazlar görevsizlik kararı ile sadece zaman kaybına yol açacak herhangi bir sonuç doğurmayacaktır.
Peki Sulh Ceza Mahkemesinin kararına karşı itiraz etmeniz mümkün mü? Elbette söz konusu verilen kararın yanlış olduğunu düşünüyorsanız Sulh Ceza Mahkemesinin kararına söz konusu kararın verilmesinden itibaren 7 gün içerisinde itiraz etmeniz mümkündür.
Detaylı bilgi için Avukat Fırat Acay